تاثير ورزش بر چاقي

پرستاران توانمند ایران

پرستار پيشتاز خدمت در عرصه سلامت

امروزه 25 تا 45 درصد از مردم آمريكا در سنين بالاي 30 سال بيش از 20% اضافه وزن دارند، كه نشان دهنده زندگي همراه با آرامش و رفاه بيشتر است. طبق پژوهشهاي انجام شده در ايران ميزان شيوع چاقي در مردان حدود 27% و در زنان 40% است. همچنين شايعترين محدوده سني ابتلا به چاقي در مردان 40 تا 50 سالگي ودر زنان 50 تا 60 سالگي است. چاقي در ايران حدود 32% شيوع دارد كه ميزان آن از كشورهاي غربي كمتر است. يك بررسي عمومي نشان داد كه نزديك به 13% از دختران تهراني در زمره افراد چاق قرار دارند و شيوع چاقي در سنين مدرسه در حدود 10% تخمين زده شده است.

چاقي خطر بيماريهاي قلبي عروقي، مغزي و مرگ را افزايش ميدهد. اختلالات تنفسي، پرموئي در زنان، چربي بالاي خون، افزايش قند خون، فتق، نقرس، واريس، نازايي، مسموميت حاملگي، سخت شدن جدار رگها، افزايش فشار خون، بيماري كيسه صفرا، عوارض كليوي و سيروز كبدي از جمله عوارض چاقي مي باشند. چاقي باعث كاهش عمر مي شود بطوريكه شركت بيمه عمر مترويپوليتن آمريكا به ازاي هر اينچ (5/2 سانتيمتر ) دور شكم بزرگتر از دور سينه دو سال و به ازاي هر چهار كيلو گرم اضافه وزن يك سال كاهش عمر در نظر ميگيرد.

ميزان مرگ بر اثر ديابت بين ديابتيك هاي چاق چهار برابر بيشتر است. بيماريهاي كيسه صفرا در بين افراد چاق شايعتر است. در بيماريهاي قلبي عروقي، كليوي و سيروز كبدي نيز چنين حالتي صادق است. ميزان مرگ بر اثر آپانديسبت در افراد چاق دو برابر افراد عادي است كه شايد علت آن عوارض جراحي و بيهوشي باشد و حتي ميزان تصادف در آنان بيشتر است كه شايد علت آن، اين است كه در افراد چاق ميدان ديد روي كف زمين محدود است.

چاقي موجب تظاهرات خاص رفتاري و شخصيتي ميشود كه شامل شخصيت انفعالي، دوره هاي متعدد افسردگي، كاهش اعتماد به نفس و احساس عدم غلبه بر مشكلات ميشود. لذا توجه به مسائل رواني در طي دوره درمان لازم است. با افزايش وزن پس از 25 سالگي خطر ايجاد هيپر تانسيون بالا مي رود. و همراه آن بيماري قلبي و عروق مغزي و مرگ را افزايش ميدهد.

بافت چربي سه عمل مهم انجام ميدهد :

1- ذخيره انرژي را بعهده دارد.

2- به عنوان سپري بر عليه ضربات عمل ميكند.

3- در تنظيم حرارت بدن بقش دارد.

هسته شكمي مياني هيپو تالاموس مركز تنظيم كننده اطلاعات مربوط به اشتها و گرسنگي است تخريب اين هسته و عدم رسيدن اطلاعات موجب پر خوري مي شود ممكن است چاقي منشأ CNS داشته باشد يا مربوط به مشكلات متابوليك باشد. ترس موجب مهار فعاليت معده و روده .و كم شدن اشتها در افراد چاق نمي شود.

چاقي آناتوميك:

چاقي زنانه به انتشار چربي در قسمتهاي تحتاني بدن ( مناطق فمورال وگلوتئال ) اطلاق ميشود، در حاليكه چاقي مردانه به انتشار چربي در قسمتهاي فوقاني بدن اشاره دارد. مطالعه روي چربيهاي خارج شده از بدن طي جراحي نشان مي دهد كه در افراد چاق حجم سلولهاي چربي سه برابر افراد عادي است درحاليكه تعداد آنها بجز در افراد بسيار چاق زياد نشده است. سلولهاي چربي از همان دهه اول زندگي افزايش مي يابند. وقتي بيماران رژيم غذايي را رعايت مي كنند اندازه سلولهاي چربي كوچك مي شوند ولي تعداد كم نمي شود ولي درمان چاقي پر سلولي مشكل است چون شخص همواره افزايش تعداد سلولهاي چربي را خواهد داشت .

چاقي در اثر ذخيره انرژي اضافي در بدن بوجود ميآيد. چاقي در تعريفي ساده ناشي از نامتعادل بودن ميزان دريافت انرژي از راه غذا و ميزان مصرف يا سوخت انرژي در نتيجه فعاليت بدني است. كنترل رژيم غذائي در همان دهه هاي اول زندگي نيز در جلوگيري از چاقي مؤثر است. در صورتيكه غذاي مصرفي بيش از حد مورد نياز بدن باشد، غذاي اضافي به شكل چربي در زير پوست وبافتهاي مختلف بدن ذخيره مي گردد. كنترل رژيم غذائي بهمراه فعاليت بدني ازچاقي جلوگيري مي كند. چاقي در مواردي در اثر بيماريهاي هورموني وارثي بوجود مي آيد كه درمان اين نوع چاقي علاوه بر رژيم غذائي و ورزش استفاده از دارو نيز مي باشد. بنابراين مؤثرترين روش درمان چاقي كم كردن ميزان دريافت انرژي و افزايش سوخت و ساز بدن است.

چاقها غذا را مي خورند چون زمان غذا خوردن است، غذا را مي بينند بوي غذا مي آيد و خوش طعم است همچنين مي خورند چون اطرافيان مي خورند. افراد چاق فعاليت فيزيكي كمتري دارند و براي پبدا كردن پاركينگ نزديك مقصد چندين بار دور مي زنند به جاي آنكه چند قدم پياده بروند.

متأسفانه رژيم گرفتن مكرر و قطع آن اثر منفي دارد، با هر دوره رژيم بدن ياد مي گيرد كه بيشتر خود را با اين شرايط تطبيق دهد، پس وزن بدن آهسته تر پائين آمده وسريعتر بالا مي رود.

در يك بررسي كلي روي 1200 نفر كه براي درمان چاقي اقدام كرده بودند مشخص شد كه تنها سي درصدآنها توانستند20 پوند از وزن خود كم كنند و چهار درصد نيز 40 پوند يا بيشتر وزن كم كردند. روشهاي تجاري نيز موفق تر از برنامه ريزي اطباء نبود. بنابراين روشن است كه چرا ميگوئيم درمان چاقي مشكل است. داروهاي ضداشتها به عنوان درمان كوتاه مدت مفيد است بخصوص درشروع كنترل رژيم. درمان چاقي و گرسنگي بايد براي بيماراني توصيه شود كه چاقي آنها موجب بروز عوارضي شده است. هورمون تيروئيد ياHCG اثر مفيد داشته وموجب از دست دادن توده بدن به جاي بافت چربي ميشود. بيمار بايد تشويق به افزايش ورزشهاي فيزيكي شود.

امروزه متخصصان علت عمده چاقي را كم تحركي و ورزش ناكافي مي دانند.تغيير رفتارهاي جمعي، تنوع زياد وسائل برقي، ساعات طولاني تماشاي تلويزيون و فيلمهاي ويدئو، بازيهاي كامپيوتري، زندگي مدرن را كم تحرك ساخته است.

در يك بررسي ثابت شد كه با قطع رژيم غذايي بعد از 18 ماه 92% از وزن از دست رفته مجدداً باز مي گردد.در صورتيكه با تداوم ورزش افزايش زيادي در وزن بدن نخواهيم داشت. تأثير ورزش در درمان چاقي كودكان بيشتر است. امروزه فعاليت بدني عامل پيشگيري از چاقي اطفال و همچنين درمان آن شناخته شده است.

هر سلول بافت چربي به عنوان جعبه اي پر از تري گليسريد كه از غليظترين فرم ذخيره انرژي است از هر گرم تري گليسريد 8 كالري انرژي آزاد مي شود در صورتيكه از هر يك گرم گليكوژن 1 كالري انرژي آزاد مي شود.يك پوند چربي (حدود 450 گرم ) تقريبأ3500 كالري انرژي توليد مي كند. بنابر اين در مصرف مواد غذايي بايد تعادل برقرار باشد تا مازاد آنها به شكل چربي ظاهر نگردد.

در ورزشكاران ميزان مصرف انرژي در زمان استراحت 5 تا 20 درصد بالاتر از افراد عادي است. بنابر اين يكي ازمهمترين فوايد ورزش و فعاليت جسماني بالاتر رفتن ميزان مصرف انرژي فرد فعال در زمان استراحت است. لذا، اين باور كه ورزش و فعاليت بدني باعث افزايش اشتهاي آنها مي شود غلط است. هيچ منبع علمي اين مطلب را تأييد نمي كند. بر عكس ورزش سنگين موجب افزايش برخي مواد در بدن و كاهش تمايل فرد به خوردن مي شود. يعني با كاهش موقتي اشتها روبرو مي شويم.

كاهش وزن از طريق رژيم غذائي و ورزش بصورت همزمان بهترين روش براي كاهش وزن و داشتن وزن ايدءآل است. در اين روش مواد مغذي مورد نياز خطر سوء تغذيه نداشته و سلامت جسم و روح را به ارمغان آورده و عوارضي مانند ريزش مو، چروكيدگي پوست، افسردگي، ضعف و بيحالي در پي نخواهد داشت.

بيش از چهل سال است كه نوعي تمرين هوازي به نام آيروبيك در اكثر جوامع جهاني خواهان پيدا كرده است. آيروبيك به نوعي موجب توسعه و افزايش ظرفيت دستگاه قلبي عروقي و عضلاني شده و سوخت چربي هاي اضافي بدن را به دنبال دارد. آيروبيك موجب توسعه و افزايش آمادگي هوازي شده و عناصراصلي نظير (قدرت، سرعت، هماهنگي، انعطاف پذيري، چابكي و… ) در آن ديده ميشوند و به سبب آنكه تمركز ذهن نقش بسيار مهمي را در اجراي حركات دارد از اين رو به نوعي ذهن و خلاقيت فكري نيز توسعه پيدا مي كند .

به لحاظ آنكه اجراهاي حركتي آيروبيك از سوخت چربي بهره مي گيرد همواره چربي هاي اضافي بدن به عنوان سوخت يا انرژي مصرف مي شوند و به نوعي وزن اضافي بدن به دور ريخته مي شود و بالطبع دستگاه قلبي عروقي و تنفسي با راحتي و كارايي بيشتر در خدمت فعاليتهاي حركتي قرار مي گيرد.

پژوهشگران بر اين باورند كه انجام فعاليتهاي قدرتي بهترين راه براي جلو گيري از پوكي استخوان مي باشد. هنگامي كه شما فعاليت قدرتي انجام مي دهيد، فشار نسبتا زيادي روي استخوانهاي بدنتان وارد مي شود و پي آمد آن عمل كلسيم سازي در استخوانها بهتر انجام مي شود بدين منوال از پوكي استخوان جلوگيري به عمل مي آيد.

بهمين سبب است كه همواره در برنامه هاي تمرين ورزش براي سلامتي و تندرستي توصيه بر اين است كه فعاليتهاي قدرتي يعني استفاده از دمبل و وزنه هاي سبك چوبي، كش و استفاده از وزن بدن و غيره را جزء لاينفك از تمرينات روز مره آيروبيك قلمداد مي نمايند.

نظرات شما عزیزان:

سحر